Ex nihilo nihil fit, po łacinie oznacza ‘z niczego nic nie powstaje’. Sentencja ta została sformułowana w I w p.n.e. przez Rzymskiego poetę i filozofa – Lukrecjusza. Okazuje się, że takie zdanie świetnie opisuje wszystkie żywe istoty, a konkretnie najmniejsze układy biologiczne, z których organizmy są zbudowane, czyli komórki. Ale na potwierdzenie poprawności tych słów w odniesieniu do nauk biologicznych trzeba było poczekać prawie 2000 lat.
Skąd pochodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?
Komórki mogły czuć się zagubione przez setki lat. Biolodzy wmawiali im, że powstają one spontanicznie z materii nieożywionej. Aż nastał rok 1852. To wtedy światło dzienne ujrzał artykuł Roberta Remaka, polsko-niemieckiego lekarza, żydowskiego pochodzenia. Przedstawił on w nim pogląd, że wszystkie komórki pochodzą od innych i opracował schemat podziału komórek. Dziś wiemy, że jest to proces zachodzący u wszystkich organizmów, w którym komórka macierzysta dzieli się na dwie somatyczne w trakcie mitozy lub cztery płciowe w czasie mejozy. Z kolei nowy organizm powstaje poprzez połączenie się gamet, czyli istniejących komórek rozrodczych. Ale wtedy odkrycie Remaka obaliło ówcześnie panujące teorie pochodzenia komórek. Jego praca pozwoliła również kolejnym badaczom wywnioskować, iż wszystkie aktualnie istniejące komórki wywodzą się od tych żyjących w zamierzchłych czasach. Dowodem na to jest podobieństwo podstawowych struktur, z których są zbudowane.
The Cell Theory
Odkrycie Remaka pozwoliło rozszerzyć powstałą w 1839 roku teorię komórkową, której autorami byli zoolog Theodor Schwann i botanik Matthias Schleiden. Sformułowali oni dwa założenia:
1. Wszystkie żywe organizmy składają się z jednej lub większej liczby komórek.
2. Komórka jest podstawową jednostką struktury i organizacji w organizmach.
Dzięki pracy Roberta Remaka, dodano trzeci punkt, w brzmieniu:
3. Komórki pochodzą od istniejących komórek.
Krótka historia pewnego podwójnego przywłaszczenia
Co ciekawe zdefiniowanie tego trzeciego założenia przypisuje się Rudolfowi Virchow, przyjacielowi Roberta Remaka. Naukowiec ten jednak najprawdopodobniej splagiatował teorię Remaka i nakreślił trzeci postulat po łacinie w brzmieniu ‘Omnis cellula e cellula’, przy okazji podkradając aforyzm sformułowany przez François Vincenta Raspaila w 1825 roku. Mimo, że prace Virchowa przyczyniły się do rozwoju wielu zagadnień naukowych, historia i tego niecnego występku mu nie zapomniała.
mgr inż. Marcelina Jureczko Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Politechnika Śląska https://www.facebook.com/Marcelina-Jureczko-108851200689784/ https://rzecznicynauki.pl/eksperci/szczegoly/62,marcelina-jureczko